Ermeni Baron Haçador Ağa, 1919 yılı Ağustos ayında Kürt liderlerine bir mektup gönderir. Bu liderler Redkan aşireti ileri gelenlerinden Hamit Bey (Güneş), Giski aşireti ileri gelenlerinden Ali Mirze (Yiğit), Saki aşireti Mala Reşê Çelê kolu ileri gelenlerinden Yusuf Ağa (Çekim) ve Qoti aşireti ileri gelenlerinden Ahmet Heso (Konyar).
Aşağıda Haçator Ağa'nın Kürt liderlere gönderdiği mektup ve Kürt liderlerin cevabını paylaşacağız.
Baron Haçator Ağa'nın mektubu
Ermenilerin Kürdlere Müraca'atı
Hamit Bey'in ve Ali Mirza Bey'in ve Ahmed Hasu ve Yusuf Bey'in Huzur-ı Alilerine
Zât-ı devletleri ile hüsn-i münâsebât meydâna getirmek ve bil'umûm Kürdlerle hâl-i sükûnetde ve uhuvvetde yaşamak bizim en büyük emel ve maksadımızdır. Zât-ı devletlerinizle biz er geç nihâyet dost ve muhib olacağız. Taraf-ı âlinizce de aynı gâye ve fikrin ta'kîb idilmekde bulunduğuna kavîyyen ümîdvârız. Hangi esbâb ve hangi avâmil bizi ve sizleri yekdiğerimizden uzak bırakıyor. Bugün olmazsa yarın, yarın olmazsa öbür gün muhakkak dost ve kardeş olacağız. Bu uhuvveti ve âhengi bizzat ve kendi re'yimizle husûle getirsek tarafeynin her sûretle müstefîd ve memnûn kalacağını tasavvur buyurabilirsiniz. Bizim gâyet âlîcenâb ve asil bildiğimiz Kürd milleti neden dolayı bizimle uzlaşma tarîkini tercih idememişdir. Şu uhuvveti ve birâderliği te'mîn ve takviye itmek üzere bendeleri senelerden beri kesb itmiş oldığım müşahedât ve tecâribe müsteniden zât-ı devletlerine işbu tezkireyi yazmaya lüzûm gördüm. Kürd beyleri, Kürd aşâiri ve Kürd milletiyle getirilecek bu uhuvvet cebhemizde müstahdem umûm Ermeni zâbıtanı ve umerâsı arzukeş ve âmâdedir. Bu satırları onlarla icrâ kılınan meşveret ve mülâhazat netîcesi olarak zât-ı âlilerine hitâb idiyorum. Fikir ve nokta-ı nazarlarınızı hemen iş'âr buyurunuz. Şerâitinizi bildiriniz. Bendeniz âlîcenâb beyler sizlerin ve aşâirinizin kâffeten mutâlabâtını Ermeni hükümeti nâmına te'mîn idebileceğimi arz idiyorum. Sizler arzu buyurduğunuz menâtık ve mahallerde yaşamanızı ve sizlerce îcâb idecek her dürlü suhûletin ibrâzını kezâ te'mîn ve ta'ahhüd iylerim. Kürdlerle Ermeniler hiçbir zamân birbirlerinden uzak ve soğuk kalmayacaklardır. İşte bu ma'rûzâtı cidden nazar-ı i'tibâra alub biran evvel görüşmek ve mübâdele-i efkârda bulunmak üzere münâsib bir vaktin ve münâsib bir mevkî'n zatıdevletlerince ta'yîn ve bize tebliğini istirhâm ider ve kemâl-i samîmiyetle ellerinizden sıkarım. Devletlü Hamit Bey, Ali Mirza Bey ve Ahmed Hasu Bey ve Yusuf Bey Hazretleri.
30 Ağustos Sene 1919
Dost ve muhibbiniz
Haçator Ağa
Kürt liderlerin gönderdiği cevap
Baron Haçator Ağa'ya
Mektubunuzu aldım. Ermenilerin âğûş-u İslâmiyetde pek mes'udâne idâme-i hayât itdikleri sırada bile yine makâsıd-ı aslîyeleri uğrunda hafî ve celî her dürlü fenâlığı îkâdan geri durmamışlar ve ezcümle bu hadde cebheden musallahan firârla Rus ordularına iltihâk itmişlerdir. Bunu inkâr idemezsiniz. Binaenaleyh ihânetleri tamâmen ve gâye-i maksadları zahîren anlaşılan Ermenilerle İslâm Kürd milleti meyânelerinde uzlaşmak imkânı kalmamışdır. Ve beş seneden beri İslâmiyeti mahv itmeye fırsat buldukça nüfûs-ı islâmiyeyi şiâr-ı insâniyete muğâyir bir tarzda balta ve süngülerle katl ve mukadderât-ı islâmiyeye tecâvüz itmeyi mübah gören Ermenilerle Kürd milleti bir araya gelemez. Ermenilerin on misline fâik olan Kürd milleti Ermeni himâyesine giremez. Ve girmesi imkânsızdır. Evet; biz de kan dökülmesine tarafdâr değiliz fakat cümle-i âmâliniz olan nüfûs-ı islâmiyenin tenkîsi yolundaki azim ve harekâtınızı var kuvvetimizle men' ideceğiz. Siz Ermeniler böyle vahşîyane İslâm nüfûsunu katl itmekle ihrâz-ı ekseriyet idemezsiniz. Böylelikle icrâ-yı hükümet de hiç idemezsiniz. Bizim sizinle hâl-i sükûnetde yaşamamız şerâit-i âtiyeye bağlıdır.
1. Sulhun takarrürüne değin Ermenilerin Aras nehrinin arkasına ya'ni öbür tarafına geçmelidir.
2. Iğdır havâlisini tahliye ve Kürd milletine terk iylemelidir.
3. Netîce-i sulha kadar hiçbir Ermeni sudan geçmeyecekdir. Arzularıyla bu havâlede kalacak yerli Ermeniler bizim teşkîlât ve emrimize itâ'at idecekdir.
4. Ermeniler içimizde kat'iyen silâh taşımaya salâhiyeti olmayacakdır. Ve Ermeni askeri sulhun netîcesine kadar bu havâliye gönderilmeyecekdir.
5. Aras nehrinin arka cihetinde ya'ni Ermeniler içinde kalan İslâm kardeşlerimizin hukûku, canı, malı mahfûz kalacakdır.
6. Bu şerâit kabûl ve icrâ kılındığı takdîrde tarafeyn ta'arruz ve tecâvüz itmeyecek ve sulha intizâr iyleyecekdir.
İşte Haçator Ağa! Nokta-i nazarımız ve şerâitimiz altı maddeden ibâretdir. Kabul olunduğu takdîrde sâire-i harb itfâ olunacak aksi halde tevessü' iderek İslâm milleti rakabe-i esâretinizden kurtulmak çârelerine tevessül ve Cenâb-ı Hak'dan nusret tazarru' iyleyecekdir. Bu vesîleyle mukâbeleten ellerinizi sıkarım;
Haçator Ağa Cenâbları
4 Eylül Sene 335
Aşiret rüesâsından Hamit Beg, Bu dahî Ali Mirza Bey, Bu dahî Ahmed Hasu Ağa, Bu dahî Yusuf Ağa.
Kaynak:
İradei Milliye Gazetesi, sayı 9, 27 Ekim 1919
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder