15 Temmuz 2010 Perşembe

XALIS BEG (Ağrı isyanları)

XALIS BEG: sîpkî aşiretinin lideri Aptulmecit beg’in oğludur.
Çevrede zenginliği ve yurtseverleri ile tanınan bu ailede sürgüne yollanmıştı.

Ağrı savaşlarının başlaması üzerine , Xalis beg bazı akrabalarıyla kaçıp Ağrı’ya gitti.
Bilgi, donanım ve becerisiyle harekete değerli hizmetlerde bulundu.
Xalis beg, Ağrı Kürt cumhuriyetinin Beyazıt valisi ve Ağrı savaş konseyi üyesiydi.

Savaşın kaybedilmesi üzerine, oda iran’a geçti.
Daha sonra yeniden türkiyeye döndü.
1950 ve 54 yıllarında yapılan genel seçimlerde, demokrat partiden iki dönem Ağrı milletvekili seçildi.
Xalis beg 24 eylül 1977 tarihinde vefat etti ve Ağrı’nın Tutak ilçesinde aile mezarlığında defnedildi.

Aşağıdaki ağıt Xalis beg üzerine yakılmıştır:

Sabahtır savaş başladı, dağdan dağa
Rom askeri sarmış, Xanım’ın babası
Sêrxûnların koçyiğidi Xalıs beg’in siperini.
Xalıs beg haykırdı
Ehmed oğlum, yiğit ol, yiğitçe çarpış
Zalimdir kara Rom’un askeri
Kesmiş Murat nehri’nin geçiş yerini
Hele bir bak, akşamdan beri
Kurutmuş damlarımızın, yiğitlerimizin kökünü
Ateş düşün ocağına korkak Rom’un
Nasıl kurnazca sarıyorlar Xanım’ın babasının siperini
Kaçak gülü xanım’ın, hey ben öleyim

Evet yiğidim, sabah yine başladı savaş
Mîrim, Viran Bane’de, dağın yamaçlarında
Yok mudur bir hayır, hasenat sahibi
Haber ulaştırsın sürgündeki (babam) Evdilmecit beg’e
Evi yıkılasıca, desin
Gaddar bir yara almış, sağ eline, parmaklarına.


Kürtçesi:

Sibe ye, şerek li me çê bû, çîya û bi çîya
Leşkerên Romê li ser kozika Xalis beg'ê
Bavê Xanimê, berxê mala Sêrxûn da girtîye
Xalis begê bi sê denga kire gazî, go
Ehmedo lawo, çê be, çê bixebite
Eskerê Roma reş zalim e
Buhura çemê Mûrad'ê li me birîye
De tu de tu dîna xwe bidê ji êvar da
koka mêr û egîtên me anîye
Agirê kulê di mala roma virek da be
Çawa bi fêla dajo li ser kozika bavê Xanimê
Gula qaçaxa, ez nemînim li dinyayê
Herê maqûlo sibeye şerek li me çêbû
Hwylo Mîro li Bana xopan li quntara çîyê
Kesekî xudanê xêrê tune
Cabê bide Eldilmecît Begê menfîyê
Bêje mala te xirab be
Derbekî bedena Xalis begê ketîye
Birîna wî xedar e, li destê rastê, li tilîyê.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder